Scotch Whisky Association (SWA) organizacja, która reprezentuje (większość) producentów Single Malt Scotch Whisky na arenie narodowej i międzynarodowej, w relacjach z rządami państw, kręgami opiniotwórczymi, m.in. jeśli chodzi o wsparcie w równym dostępie do rynków, marketing, fiskalizm, przestrzeganie używania terminu Scotch Whisky, dzieli Szkocję na 5 głównych regionów produkcji whisky: Highlands, Speyside, Lowlands, Islay oraz Campbeltown.

Pierwotny podział został dokonany – oczywiście – przez legislatorów w 1784 roku, nadających inne podatki destylarniom z Highlands i preferencyjne destylarniom z Lowlands. Miasto Campbeltown, niegdyś zagłębie whisky, z ponad 30 działającymi destylarniami, zostało wyodrębnione z regionu Highlands w 1785 roku. Campbletown traciło swoją renomę, jako stolica whisky, traciło również status odrębnego regionu, jednak obecnie z 3 działającymi destylarniami powróciło na mapę Szkocji jako region samodzielny. Speyside, jako obszar, gdzie znajduje się niemal połowa działających destylarni Szkocji, przez lata traktowany był jako część Highlands, obecnie – zasłużenie – jako odrębny region. Odrębnym regionem, z 8 działającymi obecnie destylarniami jest słynna wyspa Islay, pozostałe wyspy jak Skye, Jura, Arran, Mull, Orkady, Lewis i Harris, a wkrótce Barra oraz odległe Szetlandy należą oficjalnie do regionu Highlands.

Whisky z poszczególnych regionów ma swoją charakterystykę, profil, w dzisiejszych czasach jest to jednak trudniej wyczuwalne niż dawniej. Z jednej strony mamy coraz intensywniejszy napływ trendu zwanego terroir, czyli używania do produkcji whisky lokalnych składników i okoliczności – np. wody, jęczmienia, torfu, leżakownie w specyficznych dla danego miejsca warunkach, z drugiej kosmopolityczne podejście, głównie poprzez maturację w beczkach z dębu z różnych stron świata, beczkach, w których poprzednio dojrzewały coraz bardziej egzotyczne alkohole, używania torfowanego słodu przez destylarnie, w których okolicach nie ma torfu, itd. To powoduje, że owszem – możemy spodziewać się, że whisky z Islay dalej będzie dymna, a ta z Lowlands delikatniejsza, jednak możemy być coraz częściej zaskakiwani przez destylarnie, które poszukują i odnajdują nowe dla siebie i dla nas wszystkich profile whisky. I dobrze.

Highlands to największy geograficznie region rozciągający się od północnych krańców Szkocji, zwierający wszystkie wyspy za wyjątkiem Islay (która zasłużenie jest odrębnym regionem) do teoretycznej linii rozciągającej się pomiędzy zatoką Clyde, a zatoką Forth. Ta rozległość obszarowa, a co za tym idzie różnorodność warunków, w jakich znajdują się poszczególne destylarnie, powoduje, że whisky z tego regionu mają największą różnorodność i trudno o jakiś wspólny “styl Highland”. Najbardziej znani reprezentanci regionu to Glenmorangie, Highland Park, Talisker, czy Oban. Poniżej znajduje się lista czynnych destylarni z regionu Highlands:

Aberfeldy
Abhainn Dearg
Ardmore
Ardnamurchan
Arran
Balblair
Ben Nevis
Blair Athol
Clynelish
Dalmore
Dalwhinnie
Deanston
Edradour
Fettercairn
Glencadam
GlenDronach
Glen Garioch
Glenglassaugh
Glengoyne
Glenmorangie
Glen Ord
Glenturret
Harris
Highland Park
Jura
Knockdhu
Loch Lomond
Macduff
Oban
Pulteney
Roseisle
Royal Brackla
Royal Lochnagar
Scapa
Strathearn
Talisker
Teaninich
Tobermory
Tomatin
Tullibardine
Wolfburn

Speyside, leżący w dolinie rzeki Spey, z największą ilością destylarni whisky na metr kwadratowy to kolebka produkcji whisky, gdzie mikroklimat i wszelakie warunki sprzyjały produkcji wysokiej jakości “wody życia”. Długa historia destylowania sprawiła, że dystylarnie produkują whisky wysokiej jakości. W czasach, gdy niemal każda destylarnia eksperymentuje z profilami whisky, trudno o jednoznaczny “styl Speyside”, jednak generalnie whisky z tego regionu charakteryzuje się świeżością, słodkością, bez wyraźnych elementów słonych, whisky są zbalansowane. Najsłynniejsze destylarnie z regionu Speyside to oczywiście Glenfiddich, The Glenlivet, The Macallan, czy Glenfarclas.  Lista czynnych destylarni z regionu Speyside:

Aberlour
Allt-a-Bhainne
Auchroisk
Aultmore
Ballindalloch
Balmenach
Balvenie
BenRiach
Benrinnes
Benromach
Braeval
Cardhu
Cragganmore
Craigellachie
Dailuaine
Dalmunach
Dufftown
Glenallachie
Glenburgie
Glendullan
Glen Elgin
Glenfarclas
Glenfiddich
Glen Grant
Glen Keith
Glenlivet
Glenlossie
Glen Moray
Glenrothes
Glen Spey
Glantauchers
Inchgower
Kininvie
Knockando
Linkwood
Longmorn
Macallan
Mannochmore
Miltonduff
Mortlach
Spyburn
Speyside
Strathisla
Strathmill
Tamdhu
Tamnavulin
Tomintoul
Tormore

Lowlands, to region od wspomnianej linii od zatoki Clyde do zatoki Forth, do granicy z Anglią, zawierający dwa najważniejsze miasta Szkocji, czyli Edynburg i Glasgow. Nizinny, cieplejszy niż w Highlands klimat sprzyja nieco szybszemu dojrzewaniu whisky, jest ona z zasady delikatniejsza, jaśniejsza w barwie. Cechą charakterystyczną wielu destylarni z Lowlands, była podobnie jak w Irlandii, potrójna destylacja. Pod koniec XIX wieku w Lowlands istniało znacznie więcej destylarni niż obecnie. Jednak i Lowlands zaczyna przeżywać swój renesans i do takich destylarni jak Auchentoshan, czy Glenkinchie dołączają kolejne jak Ailsa Bay, czy Annandale. Lista czynnych destylarni z regionu Lowlands:

Ailsa Bay
Annandale
Auchentoshan
Daftmill
Eden Mill
Glasgow
Glenkinchie
Kingsbarns

Islay, to wyspa u zachodnich wybrzeży Szkocji, należąca do Hebrydów Wewnętrznych, jest obecnie domem 8 destylarni (były okresy, kiedy funkcjonowało ich ponad 20) i kolejne są w trakcie uruchamiania. Kto kiedykolwiek spróbował whisky z Islay wie, czym charakteryzują się whisky z tej wyspy – torf, dym, morska słoność, nawet jodyna. Żaden inny region nie ma tak wyraźnego profilu. Oczywiście są i tu tutaj whisky beztorfowe, są i hipertofowe, ale cecha charakterystyczna jest zaznaczona. Każda destylarnia z Islay ma swoje istotne miejsce we wszelakich whiskypediach, nawet najmłodsza Kilchoman, czy zamknięta, kultowa Port Ellen, a najsłynniejsze to Laphroaig, Ardbeg, Bowmore, Lagavulin i Bruichladdich. Lista czynnych destylarni z wyspy Islay:

Ardbeg
Bowmore
Bruichladdich
Bunnahabhain
Caol Ila
Kilchoman
Lagavulin
Laphroaig

Campbeltown, miasto leżące na zachodzie Szkocji na półwyspie Kintyre, niegdyś niemal stolica świata whisky, z ponad 30 destylarniami, jest domem zaledwie 3 destylarni z wyjątkową Springbank na czele. Być może czas “whiskypolis” znów nadejdzie. Czynne destylarnie z Campbeltown:

Glengyle
Glen Scotia
Springbank

Liczba destylarni w Szkocji przekroczyła 100 i rośnie z roku na rok. Powstają giganty należące do potentatów jak Ailsa Bay, Roseisle, czy Dalmunach jak również mikro destylarnie Abhainn Dearg, czy Strathearn. Aby nie zgubić się w tym świecie polecam fantastyczną interaktywną mapę stworzoną przez członków serwisu www.maltmadness.com. – palcem po mapie, najlepiej z kieliszkiem dobrej whisky w ręku.

mapy pochodzą ze strony www.maltmadness.com oraz scotch-whisky.org.uk

zdjęcia pochodzą ze strony www.glenmorangie.com, www.glenfiddich.com, www.daftmill.com, www.laphroaig.com, www.glenscotia.com